ISSN 0103-8648
Anno 12 * Mensual * APRIL 2001 * Numero 104
11e INTERCON le Dece-Prime Incontro Brasilian de Interlingua, 20 a 22 de julio 2001, a Sobradinho DF. Informationes: (61) 591-8969.
2001 INTERLINGUA, 50 annos!!
Estamos passando por uma fase económica em meio a uma terrível crise cambial, produzida artificialmente por grupos diabólicos de especuladores nacionais e internacionais, cujo objetivo único e principal é a exploração sem piedade pelo lucro máximo.
Tal conjuntura se traduz por loucas flutuações na bolsa de valores templo máximo do paganismo financeiro atual e cujas variações flutuam ao sabor dos caprichos pessoais, jamais importando se este suicídio capitalista haverá de produzir infinita fome, miséria e desemprego em milhões de pessoas que trabalham honestamente.
Todo este abismo cambial influencia diretamente os nossos custos, principalmente aqueles relacionados ao pagamento da anualidade para a UMI e para o Serviço de Livros na Holanda.
Eis a razão por que depois de mais de 3 anos de taxa congelada, somos forçados a propor publicamente o reajuste de 20 para 30 reais da anuidade para a UMI e para a UBI. O pagamento da INTERNOVAS para o exterior não sofrerá aumento permanecendo em 15 euros ou 12 dólares.
Portanto, caro associado, vá discutindo tal proposta que será decidida em julho por ocasião de nosso Encontro Nacional.
É de se esperar, ainda, que a tal globalização não traga outros efeitos malignos sobre a economia popular.
(Grande Premio de Litteratura in Interlingua pro le Americas)
Inter le prime de maio usque al 31 de octobre 2001, le UCI insimul con le UBI realisara le Prime Concurso Litterari del Americas.
Pro participar vos debe inviar 3 copias de vostre scriptos e entratas per le internet al judices del concurso:
Le concurso ha tres categorias:
Le ganiatores recipera un Certificato aurate/argentee/bronze emittite per le Uniones Brasilian e Canadian. Le entratas e le scriptos sera publicate.
Le ganiatores sera annunciate le 15 de januario 2002, pro le 51e anniversario de interlingua.
Vos debe inviar vostre scriptos 3 copias al judices de longor le equivalente a 5 paginas A4 maximalmente, salvo pro le poesia.
Le entratas sera judicate secundo:
Dubitas e questiones informa vos al organisatores:
Interlingua in practica vole primarimente esser un foro de contacto e supporto mutual inter personas, qui es activemente ingagiate in labor pro le diffusion de interlingua, inclusive pro exemplo: servicio de information, materiales informative; labor organisatori pro attraher nove abonatos, membros e altere interessatos; elaboration de dictionarios e manuales; edition de revistas e litteratura; sitos in internet; servicio de traduction pro promover le utilisation practic de interlingua in varie dominios; studios linguistic, super le base del criterios de IALA, pro trovar bon solutiones (parolas, expressiones) in interlingua in casos ubi dictionarios existente non es sufficiente.
Le participantes recognosce que interlingua es un lingua vivente que sempre se evolve e admitte variationes de stilo e linguage; trova importante que on evita un dialectisation exaggerate e que interlingua al minus in le stadio presente de su divulgation se presenta coram le publico, e specialmente in materiales didactic, con un relativemente alte grado de homogeneitate e usage similar; pro isto ha in commun le desiro que omnes, qui practica le lingua activamente, exerce moderation e se effortia a contribuer a iste scopo; trova importante que on aspira a un alte grado de qualitate e correctessa del texto in omne presentationes public. Isto include le linguage in messages inviate a Interlingua in Practica, e il es presupponite que on reciprocamente apprecia correctiones o suggestiones de melioration.
Discussiones linguistic NON es in se un scopo de iste gruppo, excepte pro tractar questiones que generalmente es sentite de requirer elucidamento pro le maneamento de interlingua. Specialmente benvenite es contributiones a acclarar e solver concrete problemas linguistic incontrate per le membros in lor travalio practic con interlingua; e nos ha le desiro de NON guastar le tempore con discussiones superflue, e con respecto a isto nos expecta que le participantes exerce un alte grado de autodisciplina.
Le nove lista es in principio aperte pro quicunque interessato, ma il es expectate que participantes active in lor messages se tene in conformitate con le spirito e scopo del gruppo. Ante poter inscriber se on debe haber cognoscentia del description presente, e omne participantes lo recipe pro rememoration al minus duo vices per anno.
http://groups.yahoo.com/group/interpract
precedendo em tempo e espaço, ante-. Sinônimo de pre-; antônimo de post-.
Exs: antecamera, antepenultime, antediluvian, anteponer.
oposto a, contra. Antônimo de pro-.
Exs: antarctic, antipapa, antiidealista, antifreudian, antiatomic.
auto, por si próprio.
Exs: autobiographia, automobile, autoanalyse, autographo.
ao redor de, em volta de.
Exs: circumnavigar, circumpolar, circumvicin.
junto a, colega, camarada, próximo a. Coincide também a variante con- usada antes de vogal e h.
Exs: conational, cohereditario, conaufrago, coidealista, coexister, collateral.
contra, oposto a, contrário a.
Exs: contradicer, contramanifesto, contrabando, contrabalancia.
separadamente, à parte, dividido.
Exs: disrumper, discontente, disharmonia, discredito, disacidificar.
ex, o que foi. Preferencialmente separado por hífen.
Exs: ex-presidente, ex-convicto, ex-obrero.
além de, extra, suplementar.
Exs: extradorso, extramural, extravasar, extralegal, extrafin, extralonge.
em nomes de parentesco.
Exs: granpatre, granamita, granmatre, granpapa.
Nota: Para as demais duplicações, usa-se o prefixo pro-. Exs: progranpatre.
em, dentro de, em direção a (em verbos); entre (em adjetivos e substantivos).
Exs: inducer, incapsular, irregular, indisciplina, incoherentia.
Sinonymo de dis- e non-.
entre.
Exs: interlinear, interaction, international, interracial.
Fonte: Interlingua Grammar, A. Gode & Hugh Blair, New York, 1971, §157.
Tu es le folle del immortal follia,
le folle del follia le plus supreme,
Le terra es tu nigre manilla,
prende te a illo le extreme Infortuna.
Ma iste mesme manilla de amaritude,
ma iste mesme Infortuna extreme
face que tu anima supplicante geme
e explode in stellas de teneressa.
Tu es le poeta, le grande Signalato
que popula le mundo dispopulate,
con beltates eterne, pauco a pauco.
In le Natura prodigiose e ric
tote le audacia del nervos justifica
le tue spasmos immortal de folle!
Cruz e Sousa (grande poeta symbolista brasilian del seculo XIX).
Iste poema esseva traducite liberemente, de un maniera non academic, per Aender dos Santos.
AVISO: Iste articulo es scripte in gallego (o gallician), region autonome a nordwest de Espania. Le gallego es un idioma iberic e le lingua originari del portugese in le seculo XI o XII; on dice que existeva un lingua "galaico-portugese" parlate in le ancian Contato de Portus Callem. Portugal deveniva independente, tamen infortunatemente Gallicia non.
Podemos, em conseqüência, imaginar umha Galiza que nom fale galego. Por exemplo, umha Galiza absolutamente castelhanizada, Ou, se queremos pensar numha situaçom menos radical, umha Galiza onde o galego seja respeitado, mas nom promovido. Ou mesmo unha Galiza onde o galego seja considerado como umha relíquia histórica, ou como umha típica modalidade folclórica que a fins turísticos convenha conservar. Poderíamos estabelecer reservas em que um fato de labregos e de intelectuais, vestidos com monteira e cirolas os homes e dengue e mantelo as mulheres -, vivessem subvencionados polo Estado, consagrados a falar, escrever, cantar, rir e chorar em galego com acompanhamento de gaita. Cousas semelhantes viam-se e vêm-se noutras latitudes.
Mas hai umha tradiçom, segundo expugemos, que aspira a outra fortuna para o galego. Essa tradiçom, a de Murguia e a Academia Galega, a revista Nós, as Irmandades da Fala, a de Otero Pedraio e o Seminário de Estudos Galegos, para nom citar senom figuras e instituiçons cientificas e literárias, propugna o galego como língua de Galiza. Para os que nos educámos nesse ambiente, nom hai outra fórmula satisfactória. Nom vemos a Galiza falando noutra língua que o galego. Claro que este ideal implica problemas de organizaçom, devidos ao estado em que a língua se topa, à presença social do castelhano e à existência dum idioma oficial da Administraçom Central. A resoluçom destes problemas incumbe aos políticos. Aos estudiosos da língua corresponde-nos fornecer a informaçom precisa para essa resoluçom. E fazer votos porque os que temos já calcado desde hai tempo o sarego da velhez, presenciemos, endebém, a reinstauraçom difinitiva à que todos som convocados com respeito e amor do galego na vida da Galiza.
Ricardo Carvalho Calero 1980.
PS: Pro brasilianos, portugeses e altere lusophonos, on comprende 98% del texto, excepte qualque parolas. Gratias al invio de Senior Norberto Pais, de Galiza.
Em essencia, o reintegracionismo nom é mais que umha das duas opçons de padronizaçom existentes hoje em dia no seio do galego. Para poder entender em que consiste esta opçom e os alicerces em que se fundamenta, achamos que é imprescindível previamente conhecer em que consiste um processo de padronizaçom linguística e as razons porque som levados adiante estes processos nas diversas sociedades. Realizaremos umha aproximaçom por níveis linguísticos:
Fonologia e Ortografia recupera e faz uso da escrita histórica do galego, a escrita galego-portuguesa, que é a mesma que emprega o luso-brasileiro na actualidade. Isto diferencia-nos das outras propostas que de modo provisório, adoptarom para o galego a escrita do castelhano.
Quando se procede a recuperar para o uso habitual umha língua que, como o catalám na Catalunha, o bretom na Bretanha, o galego na Galiza, o alemám na Alsácia tem sido minorizada, é preciso submeter este processo de promoçom a uma planificaçom que permita acometer com êxito esse labor. Normativizar uma língua consiste em proporcionar-lhe uma variedade e uma ortografia padrom que se constitua como arquétipo do que ela é.
A respeito da grafizaçom devemos advertir que cada língua tem, polo geral, o seu próprio sistema gráfico; mas como este é convencional nada impede que, em princípio, umhas línguas podam ser representadas mediante a escrita de outras. Assim, é evidente que as palavras portuguesas palha, farinha, peça, dezembro, bem... tomarán feiçom "castelhana" se se representarem mediante a ortografia deste idioma: palla, fariña, peza. decembro, ben... sem por isso deixarem de ser palavras galego-portuguesas, nem passarem a ser castelhanas: paja, harina, pieza, diciembre, bien... De modo mais espectacular e eloqüente ainda, o moldavo, dialecto romeno, também recuperou recentemente a sua grafia latina; antes adoptava o alfabeto cirílico. O servo-croata é umha língua que é grafada mediante o alfabeto latino polos croatas e o alfabeto cirílico polos sérvios.
Dentro da normativizaçom hai a estandardizaçom que consiste na escolha daquelas variantes que vam ser consideradas representativas da língua em causa; a modernizaçom do "corpus" lexical da língua que tenha sido influenciado ou substituído polo da língua dominante.
Sito pro consultation: www.uvigo.es/webs/agal/agal51.html.
Articulos inviate per Norberto Pais, Galiza.
In le proxime edition nos va publicar le "Guida de Lectura del Graphemas in Gallego".
Ecce le traduction de un consultation facite electronicamente per le Presidente del UBI al Directorio del Posta Central in Brasilia.
"Durante plus de dece annos io debe inviar un mandato postal international verso Hollanda, e regrettabilemente Brasil non ha un accordo o contracto con celle pais, per medio del UPU (Union Postal Universal). Il ha possibilitates mesmo pro Danmark, ma non pro Nederland! Tote le annos alora io debe sollicitar, por favor, a qualque collegas de altere paises europee a repassar le valor basse il se tracta de abonamento de revista international pro le ver pais de destination, operation que nos appella triangulation, lo que intertanto expende plus tempore e moneta."
Ecce le responsa official del posta brasilian in le 8 de maio:
"Vermente nos non ha un accordo con Nederland pro invios del Mandato Postal International. Isto occurre solmente proque Nederland non accepta signar tal accordo. A principio, nos es disposite a signar contracto con qualcunque pais, sub le condition que illo sia commercialmente interessate a facer lo."
Dunque, usque le governamento nederlandese ha le interesse pro signar le accordo cosa que io dubita multo UBI jam attendeva durante dece annos, nos debera continuar a inviar le moneta pro le UMI per medio del bon voluntate de nostre altere collegas europee. Forsan nostre collegas nederlandese poterea demandar acclarationes al posta de lor pais... Forsan un maniera efficace sia invio de letteras o messages electronic verso le posta nederlandese.
Le idioma tupi (lege lo: tupí) le prime lingua incontrate per le europeos (portugese) in Brasil del anno 1500, ancora resiste in nostre vocabulario. Ora un professor del Universitate de Campinas (San Paulo) vole inseniar lo in le scholas del seculo XXI. Existe milles de parolas tupi in le vocabulario brasilian ubique.
Le ONG "Tupi Aqui" (Tupi Hic), dirigite de Professor Eduardo Navarro lucta pro haber recognoscite iste lingua vermente brasilian in le curriculum scholar usque le anno 2005. Ille lanceava su libro Methodo Moderne del Tupi Ancian Le lingua del Brasil del Prime Seculos. Illo era concipite como un manual didactic pro laicos, e illo insenia tanto le scriptura como le parlar tupi, per medio de notiones phonetic simple.
Pro divulgar le lingua tupi, le professor e su collegas organisa cursos libere que dura inter 6 e 18 menses. Le anno passate, Prof Navarro inseniava tupi a classes de 120 alumnos de differente etates e scholaritates, in le centro de São Paulo, in le mesme placia, ubi inter 1554 e 1562 le famose prestre José de Anchieta inseniava le infantes indian in lor proprie idioma. Ora le curso es realisate del Instituto Cultural Itaú, nomine que a proposito, es de origine tupi e significa petra nigre itá (petra) + un (nigre).
Prof Navarro acclara que le vocabulo "tupi", malgrado popular, non es correcte. Le idioma que ille insenia es cognoscite como "lingua brasilica", in le qual le tupi era le lingua indian majoritari e general, tamen solmente un del dialectos. Le majoritate del lusitanos e gallegos qui veniva a Brasil non portava lor feminas, alora, illes viveva con feminas indigene.
Le resultato es que iste "lingua general" se evolveva tanto que era usate in le linguage commun inter le portugeses, lor descendentes, sclavos e indianos. In 1758 es considerate como le anno del "morte" del tupi in Brasil, a causa que le Marquis Pombal, in nomine del Rege Dom José I, prohibeva le inseniamento e le uso del tupi in tote le territorio brasilian e faciente del portugese le linga unic in Brasil. Tamen su scopo era politic finir le poter del prestres jesuita, que se approximava cata vice plus del indianos. Le lingua era commun a circa 4.000km del litore brasilian, con 5 dialectos: tupinambás, tupinikins, kaetés, potiguaras e tamoyos. Iste lingua es hodie cognoscite como "Nheengatú" in portugese/brasiliano. Salvo le decreto del Marquis Pombal e Brasil actualmente serea probabilemente similarissime a Paraguay, ubi coexiste 2 linguas; castilliano e guarany (le majoritate del population parla guarany), un lingua "cosina" o "soror" del tupi. Ora forsan le ancian deo indigene Tupan, deo del tempestas e del tonitros, certemente dicerea: "Ko’yr xer-oryb-amo" e si vos non succedeva traducer lo, ecce lo: "Ora io es felice!"
Fonte: Revista Superinteressante; inviate per Ensjo; traduction de R. Castro.
Fonte: Revista Superinteressante; traduction: Ensjo
Le moneta brasilian jam cambiava de nomine e valores 9 vices. In le Regno Brasilian de Dom Pedro II appareva le monetas. Illos era facite de auro (dobrão), argento (pataca) e bronze (vintém). Usque 1942 Brasil utilisava le mesme systema monetari de Portugal réis.
Le 5 de octobre 1942 le Presidente Getulio Vargas faceva le prime talias del zeros e criava le "cruzeiro".
In februario de 1967, durante le regime militar, cruzeiro perdeva 3 zeros e deveniva "cruzeiro novo".
In maio de 1970 le moneta retornava a nominar se cruzeiro e on taliava altere 3 zeros.
In 28 de februario on abandonava altere 3 zeros e appareva le "cruzado".
In januario de 1989 le moneta brasilian perdeva plus 3 zeros e se transformava in "cruzado novo".
Sed in martio de 1990 on retornava al denomination "cruzeiro" pro le nove moneta, que obviemente lassava altere 3 zeros.
In augusto de 1993 on taliava 3 zeros plus e appellava le moneta "cruzeiro real".
E in julio de 1994 on creava un nove moneta le real, que dura usque ora, ben que devalorisate al monetas forte como le dollar e le euro, etc. Durante iste periodo, le inflation economic era enorme. Durante le initio del real, US$ 1 = R$ 0,80; ora 1 dollar vale 2,2 real.
Como le arbores, ja plen de fructos,
Mi tascas son plen de poemas
E tal ja pesa mi tascas como onere,
Illos que era vacue e felice;
Si, mi tascas era felice...
Io poteva traher ex illos le pauc pecunia
E le receptas del contos pagate arretratemente
Nunc le tascas quasi me causa dolor,
Illos son plen de cosas intraducibile,
Pecias de me legier sperantia,
Un aurora que ja veni sur le via.
Le terribile papiros, que non pote remaner sin esser scribite;
Como io pote stivar toto cello?
Esque io debe portar los ad procul?
Vel illos debe revenir a me?
Como le arbores ja plen de fructos,
Mi tascas son plen de poemas.
Le arbores, io sape, pote se liberar del fructo.
Sed, como pote io liberar me del poema ?
Antônio Girão Barreto; traduction: Aender dos Santos MG